Co słychać w pandemii? [PODCAST]

Dorota Ogrodzka, Magdalena Sowul, Sebastian Świąder
W numerach
Lipiec
Sierpień
2021
7-8 (776-777)

To pytanie można czytać na różne sposoby, ale także całkiem dosłownie. O tym, jakiego rodzaju dźwięki, wydarzenia akustyczne i audialne pojawiły się i zaistniały w ostatnim roku w obszarze sztuki partycypacyjnej, eksperymentów społeczno-artystycznych i pedagogiki teatru rozmawiają Dorota Ogrodzka, Magdalena Sowul i Sebastian Świąder – twórcy pracujący w szerokim polu teatru i działań artystyczno-włączających. 

[ODSŁUCHAJ]

W trakcie rozmowy zastanawiamy się nad wartością i różnorodnością doświadczeń, które generowane są w przestrzeni dźwiękowej, angażując słuch odbiorców i odbiorczyń i budując uczestnictwo lub publiczność poprzez słuchanie oraz nadawanie.

Głos to niezwykle intymny ślad obecności, a intymność – paradoksalnie, pomimo społecznego oddzielenia i zamknięcia w domach, stała się jednym z najchętniej eksplorowanych przez sztuki performatywne doświadczeń pandemii. Może dlatego, że tak bardzo potrzebowaliśmy bliskości. A może dlatego, że fizyczna odległość i dystans dawały jednak pewien rodzaj bezpieczeństwa i poczucia kontroli?

Rozmawiamy o audialnych spacerach, prowadzonych na żywo dla odbiorców i odbiorczyń w całej Polsce. Ta niezwykła, rozproszona publiczność miała szansę podążać za dźwiękowymi instrukcjami, które wciągały ją w uczestnictwo i współtworzenie unikatowego performatywnego doświadczenia. Słuchacz sam decydował o tym, w jaki rodzaj rzeczywistości wizualnej i kinestetycznej aplikuje dźwiękowo-słowną ścieżkę spaceru. Dodatkowo sposób konstruowania instrukcji zostawiał dużą swobodę dryfowania – by odwołać się do strategii wynalezionej i wypraktykowanej już przez akcjonistów i sytuacjonistów. Opowieść o spacerach to także próba pokazania, że jest możliwe doświadczenie teatralne i performatywne poza ekranem, a w każdym razie poza wizualnością. Oraz że decydując się na uczestnictwo online, możemy jednocześnie nie rezygnować z ruchu, badania i odczuwania własnego ciała, także w kontakcie z naturą.

Opowiadamy też o grupowym twórczym procesie eksplorowania miasta i podcaście, który zespół Międzypokoleniowego Patrolu Miejskiego stworzył, przyglądając się Warszawie wyciszonej przez lockdown. Okazuje się, że trudne warunki, pozornie bardzo niekorzystne dla performatywnego sondowania przestrzeni, a tym bardziej dla jakiegokolwiek prezentowania szerszej publiczności efektów tego badania, mogą stać się impulsem do wyprodukowania nowej formy narracji. Być może bardziej demokratycznej, z pewnością zaś bardzo adekwatnej. Zresztą nad podcastami i ich szczególną wspólnototwórczą predyspozycją także pochylamy się przez chwilę.

Radio i przechwytywanie jego narzędzi to kolejny temat naszej rozmowy. Okazuje się, jak często w sztuce bywa, że powrót do pozornie zdezaktualizowanych kanałów kontaktu ze słuchaczami, takich jak zapraszanie do dzwonienia na antenę, może – po przekształceniu – otworzyć nowe możliwości absorbowania głosów i wypowiedzi. A także stać się polem zabawy, sposobem tworzenia kolektywnych improwizacyjnych słuchowisk. Podobnie zresztą jak czat, w spektaklu na Zoomie, może posłużyć do wymiany myśli, refleksji i skojarzeń widzów/słuchaczek a potem zasilić akcję przedstawienia, także w jej muzycznej warstwie. 

Nasza rozmowa o dźwiękach w pandemii to zaproszenie do wspólnego namysłu nad tym, czego nam wszystkim jako teatralnym widzkom – o pardon, słuchaczkom – potrzeba, gdy chcemy zamknąć oczy, uciec od ekranu, poczuć kontakt i bliskość lub pewien rodzaj współuczestnictwa oraz gdy szukamy estetycznego doświadczenia lub krytycznej refleksji. I gdy chcemy, by czyjś głos, czyjeś głosy były z nami, na żywo. Lub odtwarzane, ale z założeniem, że my, nasza wrażliwość, pytania, myśli stajemy się częścią tego doświadczenia. I że ono aktualizuje się tuż przy naszych uszach. 

Zapraszamy do słuchania

Udostępnij

Magdalena Sowul

Kompozytorka, klarnecistka i wokalistka, edukatorka, założycielka i liderka zespołu UGLA, występuje też jako PaniLas. Autorka muzyki do spektakli i działań twórczych realizowanych m.in. przez Laboratorium Teatralno-Społeczne, Stowarzyszenie Pedagogów Teatru, Instytut Teatralny, Teatr Niewielki, Teatr 21, Teatr Węgajty. Autorka podcastu Słyszane. Podcast o muzyce i płci.

 

Sebastian Świąder

Pedagog teatru, animator kultury, muzyk i performer. Członek Stowarzyszenia Pedagogów Teatru, z którym inicjuje i współtworzy wiele projektów pedagogiczno-teatralnych w instytucjach kultury i teatrach. Od 2020 roku pracownik działu edukacji Teatru Ochoty im. Machulskich w Warszawie. Członek zespołu muzycznego UGLA i Bardzo Duży Dom.

Dorota Ogrodzka

Pedagożka teatru, reżyserka, artystka społeczna, trenerka i badaczka. Wiceprezeska Stowarzyszenia Pedagogów Teatru, z którym prowadzi niezależne miejsce teatralne Lub/Lab oraz realizuje autorskie projekty artystyczno-społeczne i edukacyjne. Naukowo związana była przez lata z Instytutem Kultury Polskiej UW. Założycielka i reżyserka Laboratorium Teatralno-Społecznego, członkini Kolektywu Terenowego, współorganizatorka i kuratorka programu warsztatowego festiwalu SLOT. Pisze i publikuje teksty dotyczące teatru, przestrzeni publicznej i sztuki społecznej.