Numer 7-8/2017 (729)

okladka.jpg

w numerze:

Instytucja

DOROTA BUCHWALD

Teatry publiczne, publiczne instytucje artystyczne są w Polsce dobrem współnym i powinny bezdyskusyjnie podlegać ochronie. Tak jak bezdyskusyjne jest prawo każdego do dostępu do wytworzonych przez nie dóbr kultury. Kto tego nie rozumie, działa na szkodę kultury i wspólnoty, która tę kulturę wytwarza. Dyskutować trzeba i należy wyłącznie o kształcie i zakresie tej ochrony.

Z samych siebie…

Dramaturżnicy

JOANNA CRAWLEY

Urodzeni w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych pisarze, dramaturdzy, scenarzyści weszli do teatru w aurze wielkiej obietnicy i wielkiego niezrozumienia. Uznawano ich za kontrowersyjnych, prowokujących, trudnych do zaakceptowania. Aby udowodnić, że są nie tylko wystawialni, ale też otwarci na krytykę, elastyczni, gotowi do współpracy, startowali w konkursach, koczowali miesiącami na warsztatach, czekali aż szansa zmieni się w karierę, a czytanie performatywne – w spektakl. Gdy to zawodziło – inwestowali własne oszczędności i teatr budowali sobie sami. Cały ten czas wykuwając, tocząc, szlifując i drążąc nowy język polskiego teatru.

Rewizor. Będzie wojna!

ARTUR PAŁYGA

Współczesna Polska, miasteczko prowincjonalne jak ze sztuki Gogola. Burmistrz dostaje list z wiadomością, że po latach znowu ma ich odwiedzić rewizor. Choć mieszkańcy pamiętają Chlestakowa jako oszusta, Horodniczy i tak zarządza przygotowania. Przyjeżdża ambitny urzędnik, który bez trudu przejmuje władzę, wprowadza "stare nowe czasy", budzi okupacyjne sentymenty i urządza w miasteczku festyn ludowy połączony z "prekonstrukcją" działań wojennych. Mieszkańcy poddają się musztrze i strzelają z coraz większym entuzjazmem. Okazuje się, że festyn miał być żartem, prowokacją na potrzeby telewizji, ale już za późno na opanowie sytuacji - wybucha wojna.

Chlestakow przejął władzę

JACEK SIERADZKI

Nie znacie dnia ani godziny

PIOTR MITZNER

Jak powstał Rewizor Gogola? Kim jest Chlestakow? Z czego się śmiać w Rewizorze? Skłonność do karykatury w inscenizacji dramatu Gogola sprowadziła na manowce niejednego reżysera.

Po przyjęciu

Demokracja w teatrze

Tadeusz Bradecki

Role kobiece

Mary Page Marlowe

TRACY LETTS

Przełożyła Małgorzata Semil

Ponadsześćdziesięcioletnia tytułowa bohaterka w serii niechronologicznych scen wraca do przeszłości, robiąc swoiste podsumowanie życia. Od pełnych nadziei marzeń – do niezrealizowania się planów, a czasem zrealizowania się inaczej. Przeprowadzki za pracą, które przypłaca konfliktem z dziećmi, nadzieja na zakochanie i nieudane małżeństwo, niezrealizowane marzenie podróży do Paryża. Od początku znamy finał wielu sytuacji, ale odkrywanie ich źródeł wcale nie jest przez to mniej wciągające.

Mała rewolucja z udziałem Meryl Streep

KRZYSZTOF TOMASIK

Dla ambitnej, młodej aktorki, która chciała grać interesujące role i nie być jedynie dodatkiem do ekranowego partnera, nie było lepszego momentu na filmowy start niż druga połowa lat siedemdziesiątych. To właśnie wtedy w Hollywood miała miejsce mała rewolucja dotycząca pokazywania kobiet na ekranie. Pojawiły się przełomowe tytuły, jak Julia Freda Zinnemanna (1977), w której debiutowała Meryl Streep.

Nawozy sztuczne

Romeo

Tadeusz Nyczek

Przeszłość-jako-historia

Historia jako eksperyment

ALUN MUNSLOW

Przełożyli Mateusz Borowski i Małgorzata Sugiera

Rozdział z książki The Future of History, Palgrave McMillan 2010.

Świadectwo jako performans

MAGDALENA MARSZAŁEK

Akt składania świadectwa naznaczony jest teatralnością, która wynika już z samej niezbędnej dla zaistnienia świadectwa konstelacji, składającej się z osoby świadczącej i odbiorcy jej świadectwa (słuchacza/widza). Sceny i gesty świadczenia, ewidentne w zrytualizowanych formach składania świadectwa, na przykład przed sądem, wpisane są także w świadectwa-teksty i ich specyficzną retorykę.

Skarby z wraku Niewiarygodności. Koniec historii i widma

DOROTA SOSNOWSKA

O najnowszej wystawie Damiena Hirsta, Tresaures from the Wreck of Unbelivable, otwartej w maju 2017 roku w Fundacji François Pinault w Wenecji. Czy igrając z historią i przeszłością, wystawa nie odsłania w gruncie rzeczy charakteru każdej archiwalnej kolekcji? Czy skarby przeszłości nie są zarazem zawsze nie-rzeczami, które w zaciszu archiwum, naruszają spójność czasu, rozbijają spójną historyczną narrację skandalicznym trwaniem ignorującym powiązane z upływem czasu znikanie?

Rekonstrukcja jako profanacja archiwum

DOROTA SAJEWSKA

Intergatunkowe przepływy we współczesnej praktyce artystycznej odsłaniają sztukę jako wielokrotnie zapośredniczoną, wysoce autorefleksyjną, a zarazem fragmentaryczną i łatwo podlegającą procesom transformacji, reinscenizacji i zniekształcenia. Ukazują zatem sztukę jako zdecentralizowane i przemieszczające się archiwum o niewyczerpanym potencjale politycznej profanacji.

Kość Teatr Media Dłoń

REBECCA SCHNEIDER

Przełożyli Mateusz Borowski i Małgorzata Sugiera

Tematem jest tu przekroczenie dotychczasowego dualizmu archiwum i ciała dzięki praktyce i doświadczeniu jednostki, a także wskazanie wymiaru performatywności, który rozciąga się między gestem i gestem, między powtórzeniami (na pozór) tego samego. Wykład stanowi też przykład performatywności myśli w rozwoju i lokalności wiedzy, nieodłącznie związanej z konkretnymi praktykami.

Morfowanie historii

MATEUSZ BOROWSKI, MAŁGORZATA SUGIERA

Morfować to świadomie kształtować, nadawać określoną postać czy strukturę. W przypadku morfowania historii chodzi o odmienne narracje historyczne, odnoszące się do tego samego fragmentu przeszłości, o (nie tylko) historycznie i geograficznie zmienne przedstawienia, których powstanie motywuje nie tyle odkrycie nowych faktów czy dokumentów, jak dzieje się najczęściej w akademickiej historii. Morfowanie to raczej efekt wykorzystania przez autora odmiennych materiałów, perspektyw, konwencji i środków wyrazu.

Po bandzie

Gdzie silni są słabi

Marek Beylin

Wolność śmiechu

Dziwne czasy, dziwna miłość, dziwne żywoty (Divná doba, divná láska, divné životy)

VILLAM KLIMAČEK

Przełożył Andrzej S. Jagodziński

Trzy związane ze sobą tematycznie ale niezależne fabularnie jednoaktówki, których bohaterowie próbują odnaleźć się w kraju, który po latach rozwoju w określonym kierunku, dokonuje dziwacznego kroku wstecz. Wartości, które jeszcze niedawno były ważne (wolność, demokracja, prawa mniejszości) teraz wydają się reliktem przeszłości. Zagubieni bohaterowie próbują się odnaleźć w tym świecie, który zamyka się na wszelką różnorodność i ciekawość drugiego.

Choć jedna moja sztuka mogłaby mnie przeżyć

Rozmowa z Viliamem Klimačkiem

Sąsiedzi

Andrzej S. Jagodziński, Justyna Jaworska, Jakub Krofta, Weronika Parfianowicz-Vertun,
Piotr Ratajczak, Maria Wojtyszko

Andrzej S. Jagodziński, Justyna Jaworska, Jakub Krofta, Weronika Parfinowicz-Vertun, Piotr Ratajczak i Maria Wojtyszko rozmawiają o południowych sąsiadach Polski, o kulturze i specyfice czeskiej.

Przeczekalnia

Poczekalnia Sześć-Dwa-Zero

MARTA GUŚNIOWSKA

W poczekalni niewiadomej instytucji siedzą rozmaici ludzie i po kolei opowiadają swoje historie. Są absurdalne: pewna kobieta nawiązuje romans ze swoim zegarkiem, pewien mężczyzna umawia się na kolację z dziewczyną o wyglądzie nieboszczki, pewien profesor zaczyna dostawać listy miłosne od własnego psa... Sytuacje wynikają z gry słów, przypadkowego skojarzenia, po czym jedna scenka płynnie przechodzi w następną. Ich bohaterowie nie są zbyt szczęśliwi, bywają sfrustrowani i samotni, ale lekka, nieoczywista narracja pomaga im zmienić kłopoty w żart.

Pisanie ról dla psów i łosi

Rozmowa z Martą Guśniowską i Krzysztofem Bitdorfem