Rozpoznania
„Ja jestem uzależniony od Capri…”
Michał Kuziak
Krystian Lupa reżyseruje ostatnio sztuki polityczne i daje wywiady głoszące konieczność takiej pracy, motywowaną specyfiką czasu, w którym żyjemy, w Polsce i na świecie. Spotyka się przy tym z krytyką – tak za to, co robi, jak i czego nie robi w swoich spektaklach. Być może pojawiający się w jego ostatnim spektaklu Capri w Teatrze Powszechnym w Warszawie (2019) zarzut rzucony w stronę Malapartego, że ten nie zna języków współczesności i jej nie rozumie, jest jakimś echem tych debat.
Jolanta Kowalska
Jaki jest zasięg władzy teatru? Jaka jest jej skuteczność i realna moc sprawcza? W czyim imieniu się tej władzy używa i jakie realizuje z jej pomocą cele? Sporo powodów do rozważań na temat mocy sprawczej sztuki krytycznej dostarcza książka Piotra Dobrowolskiego Teatr i polityka (2019). Głównym przedmiotem zainteresowania autora jest wprawdzie nowa dramaturgia, ale przez jej pryzmat badacz przygląda się także zmianom w języku i estetyce teatralnej po 1989 roku.
Kornelia Sobczak
Właściwie epidemia nie przyniosła nowej wiedzy na temat świata, a jedynie dramatycznie wyjaskrawiła to, co przypuszczaliśmy na jego temat już od dłuższego czasu. Że jest to świat źle urządzony. Być może więc, to, co humaniści mogą dać światu w trudnych czasach, to odzyskanie słów i pojęć. Być może musimy zacząć przestać mylić bogactwo z dobrobytem materialnym i nazywać to pierwsze wyzyskiem, zamiast „mniej zaradni” mówić „mniej chciwi”, progresję podatkową nazywać sprawiedliwością, self-care zastąpić wzajemną troską, i zacząć zawstydzać tych, którzy siedząc na grubych milionach wciąż sięgają do naszych kieszeni.
Po bandzie
Bliźni, groźba uogólniona
Marek Beylin
Manovich
Lev Manovich
Przełożył Sławek Królak
SI odgrywa kluczową rolę w kulturze, w coraz większym stopniu wpływając na nasze wybory, zachowania i wyobrażenia. Służy na przykład do rekomendowania nam zdjęć, filmów, muzyki i innych multimediów. SI wykorzystuje się również do proponowania nam profili ludzi, których powinniśmy śledzić w sieciach społecznościowych, do automatycznego upiększania autoportretów i edytowania naszych zdjęć tak, by dostosować je do norm „dobrej” fotografii, a także do generowania postaci i kontrolowania ich zachowań w grach komputerowych.
Fragment książki AI Aesthetics, Strelka Press, Moskwa 2018.
Patosytuacja
Listen To Your Heart
Piotr Rowicki
10 grudnia 2019 roku wydarzyło się sporo głośnych rzeczy: Olga Tokarczuk dostała Nagrodę Nobla, zmarła wokalistka zespołu Roxette, a pewien sfrustrowany mieszkaniec Ostrawy zastrzelił sześć przypadkowych osób w poczekalni przychodni. Sztuka Piotra Rowickiego koncentruje się na tym ostatnim wydarzeniu, ale pokazuje je w natłoku innych sensacji tego dnia jako news, który szybko zniknie z nagłówków gazet i z ludzkiej pamięci. Tym bardziej, że morderca niczym szczególnym się nie wyróżniał, posłuchał po prostu swojego serca... Narracja jest tu rozbita na głosy, rozpisana na bombardujący nas informacjami świat, coraz mniej czytelny i coraz bardziej absurdalny.
Sześćdziesiąt nanometrów, gigabajty danych
Rozmowa z Piotrem Rowickim
Utwór sceniczny w technice streamingu
Kamil Szuszkiewicz
Dziewczyna i chłopak emigrują do Niemiec: ona dostaje się na studia, on znajduje prostą pracę, którą potem traci. Ona lepiej zna język, ma nowych znajomych, w nim narasta zazdrość, zagubienie i frustracja. Na dodatek chłopak wpada w złe towarzystwo i od początku wiadomo, że będzie Sprawcą, a jego partnerka Ofiarą... Rozpad ich związku, dokumentowanego fotkami na Facebooku, widzimy z naprzemiennej perspektywy ich obojga. Eksperymentalny zapis przypomina internetowy stream: towarzyszymy bohaterom „na żywo”, aż do przypuszczalnej tragedii. Na uwagę zasługuje świetnie podchwycony, potoczny język i celnie zarysowane napięcia psychologiczne, ale i społeczne.
Patostrimy będą retro
Rozmowa z Kamilem Szuszkiewiczem
Nawozy sztuczne
Pętla
Tadeusz Nyczek
Wciąż Witkacy
Istnienie poszczególne nie przetrwa
Lech Sokół
Stan obecny kultury, społeczeństwa, jednostki ludzkiej, polityki oraz seryjne kryzysy różnego rodzaju w świecie zachodnim, szeroko i różnorako dyskutowane, przywołują z przeszłości Witkacego jako dyskutanta, a co najmniej towarzysza naszych myśli. U Witkacego motywy kasandryczne, katastrofizm, pesymizm są wszechobecne w jego twórczości literackiej, w jego myślach, w jego malarstwie i grafice, w listach, wreszcie w jego rozmowach z przyjaciółmi i w dowcipach. Za jego myślą stoi doświadczenie dwudziestego wieku.
Powroty (do) Witkacego
Ewa Wąchocka
Oddziaływanie Stanisława Ignacego Witkiewicza na polski dramat od dość dawna zamyka się w ustalonym kręgu. Myślimy przede wszystkim o Gombrowiczu, Mrożku, także, z pewną ostrożnością, o Różewiczu, i w tym gronie różnych pokoleniowo autorów jest to na pewno obecność znacząca. Jego artystyczne, a jeszcze bardziej intelektualne świadectwo można rozpoznać również w nowszej dramaturgii. W jakiej mierze i dlaczego Witkacy może być interesujący dla współczesnych autorów? Przez niektórych uznawany bywa za twórcę wyprzedzającego postmodernizm, gdy jego wizja przyszłości – w ocenie innych – nieuchronnie się sprawdza, a Czysta Forma w teatrze przedstawia się jako piękne marzenie.
Sto lat jełopienia bez granic
Antoni Winch
Twórczość Stanisława Ignacego Witkiewicza pomaga nam zrozumieć dramaty współczesnych autorów. Jednym z nich jest izraelski dramaturg Hanoch Levin. W tym eseju analizowana jest jego sztuka, Ikhsh Fisher (1999), w zestawieniu z dramatami Witkacego, takimi jak Pragmatyści (1919) czy Panna Tutli-Putli (1920). Dramaturgia Levina interpretowana jest także w kontekście idei zawartych w teorii Czystej Formy Witkacego. Choć Levin urodził się cztery lata po samobójstwie Witkacego, obaj pisarze są ze sobą w dialogu. Ich filozoficzne, socjologiczne i polityczne rozpoznania, wypełnione surrealistycznym humorem, groteską, absurdem i makabrą, pokazują kondycję zachodniej kultury.
Po przyjęciu
Cały ten cyrk
Tadeusz Bradecki
Plac zabaw
Sprawmy sobie dzieci! (Kinderkriegen)
Kathrin Röggla
Przełożyła Elżbieta Ogrodowska-Jesionek
Gorzka opowieść o presji związanej z byciem (lub z obowiązkiem stania się) rodzicem, zbudowana z serii luźnych scen, nierzadko powielających klisze z pedagogicznych podręczników lub slapstickowych kabaretów. Autorka przedstawia grupę bohaterów podporządkowanych społecznej presji, bardziej zajętych wychowaniem dzieci w zgodzie z powszechnymi wyobrażeniami o edukacji, niż dających się prowadzić osobistym uczuciom.
Ironia wyostrza
Rozmowa z Kathrin Rögglą
Varia
Nowe sztuki:
Dino Pešut Granatiranje
Lars Werner Deutsche Feiern
Michał Rogalski Flat White
