Numer 5/2019 (750)

Queer Polska

O mężnym Pietrku i sierotce Marysi

Jolanta Janiczak

Historia miłości poetki Marii Konopnickiej oraz Marii Dulębianki, malarki i działaczki społecznej. Konopnicka zdobyła popularność jako autorka dla dzieci i poetka patriotyczna, jej portrety wisiały w szkołach, tymczasem jej długoletni związek z kobietą dopiero ostatnio stał się przedmiotem zainteresowania biografów. Sztuka, zabawna, odważna i zaangażowana, opowiada o konflikcie namiętności i "powinności", o kłopotach z ujawnieniem i o potrzebie zalegalizowania związków partnerskich: buduje polityczny skrót między wiekiem dziewiętnastym a dzisiejszą sytuacją kobiet kochających kobiety.

Cudna tęcza nad cmentarzem

Rozmowa z Jolantą Janiczak

Queer po polsku

Marcin Bogucki

Queer jako teoria i praktyka nie jest związany jedynie z kwestią płci czy seksualności, lecz zajmuje się przejawami nienormatywności na wielu poziomach: porusza kwestię historii i pamięci, wspólnoty i jednostki, polityki i ekologii. W ostatnim czasie sprawy te znajdowały się w centrum polskich queerowych performansów. Można je podzielić na dwie grupy: wpisujące się w uniwersalną zachodnią refleksję oraz wymagające od odbiorcy znajomości lokalnego kontekstu.

Głuszec i niewiniątka

Krzysztof Tomasik

Teatru w międzywojennej Polsce nie kojarzy się raczej z nienormatywnością seksualną i płciową, ze sztukami zaangażowanymi, które odważnie mierzyłyby się z kwestiami obyczajowymi. Poruszaniu tego rodzaju tematyki nie sprzyjała sytuacja polityczna, ani tradycja teatralna, nie mówiąc o państwowej cenzurze. Tyle w teorii, bo w praktyce było na szczęście o wiele ciekawiej.

Homoseksualiści w spektaklach Konrada Swinarskiego – problem językowy?

Grzegorz Niziołek

Trudno stwierdzić ponad wszelką wątpliwość, czy recepcja dwóch przedstawień Konrada Swinarskiego – Smaku miodu z 1959 roku w Teatrze Wybrzeże i Wszystko dobre, co się dobrze kończy z 1971 roku w Starym Teatrze – była czymś absolutnie wyjątkowym w dziejach powojennej polskiej kultury. Nie ulega jednak wątpliwości, że była nietypowa. W tych dwóch spektaklach pojawiają się homoseksualni bohaterowie. Homoseksualni mężczyźni. Nie to jednak świadczy o wyjątkowości tych przedstawień, lecz fakt, że w recenzjach otwarcie pisano o homoseksualnej orientacji scenicznych postaci.

Nie ma ocalenia. „Sędziowie” i „Klątwa” Swinarskiego

Stanisław Godlewski

Recenzja Leonii Jabłonkówny z SędziówKlątwy Swinarskiego pozornie nie różni się bardzo od innych jej tekstów, ale właśnie ta recenzja zdaje się szczególna i symptomatyczna.

Po bandzie

Za dużo mamy idei

Marek Beylin

Twarze

Mała stabilizacja. Elżbieta Czyżewska i Beata Tyszkiewicz

Ewa Hevelke

Beata Tyszkiewicz, która podporządkowała się rzeczywistości, miała siłę kulturotwórczą, a zarazem prawo i obowiązek społeczny starzeć się wraz ze swoją publicznością. Elżbieta Czyżewska miała siłę mitotwórczą – została utrwalona na taśmie filmowej, w recenzjach oraz na fotografiach jako obiekt aspiracji i wspomnień.

Nawozy sztuczne

Szkoła dziwaków

Tadeusz Nyczek

Bici po łapach walą w drzwi

Chłosta, czyli opowieść o wyciszeniu obrazu

Justyna Drath

Sentyment do starej szkoły, w której wszystko jest poukładane jak trzeba, jest oczywiście tożsamy z przyzwoleniem na dokonywaną w niej przemoc. Żyjemy jednak w czasach, w których kary cielesne wydają się w oczywisty sposób niewłaściwe z dwóch powodów: psychologicznego – niszczą psychikę dziecka i pragmatycznego – są absolutnie nieskuteczne. Sztuka Marka Ravenhilla Rózgapodejmuje te kwestie w sposób nieoczywisty.

Rózga (The Cane)

Mark Ravenhill

Przełożyła Małgorzata Semil

Edward, nauczyciel w publicznej szkole, odchodzi na emeryturę. Grupa współpracowników chcąc przygotować podsumowanie jego kariery trafia na informację sprzed trzydziestu lat: Edward, jako wicedyrektor szkoły, wymierzał uczniom kary cielesne, w zgodzie z ówczesnym regulaminem i z metodami dydaktycznymi. Gdy ta informacja wychodzi na światło dzienne lubiany nauczyciel szybko staje się przedmiotem krytyki, a nawet agresji. Sztuka Ravenhilla jest opowieścią o ewolucji norm etycznych oraz podwójnej ocenie czynów z przeszłości: innej wśród pokolenia Edwarda, innej wśród pokolenia jego dzieci i wnuków.

Mark Ravenhill – remanent tematów

Michał Lachman

Dramaty Marka Ravenhilla wyznaczały nowy kierunek teatru brytyjskiego już w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. Ravenhill od zawsze diagnozował istotne problemy dzisiejszej Brytanii a szerzej współczesności. W nowym tysiącleciu przyglądał się krytycznie uwikłaniu człowieka w wirtualną rzeczywistość nowych mediów, przyglądał się społecznej recepcji wojny z terroryzmem, zajmował się obrazami choroby i psychicznymi stanami, towarzyszącymi jej obecności w życiu człowieka, podejmował również refleksję na temat życia w Europie zdominowanej przez kapitalizm i neoliberalizm. Takie dramaty Ravenhilla jak Produkt, basen (bez wody)Strzelaj / rabuj / przeładuj czy Rózga dotykają najważniejszych zagadnień dzisiejszego świata.

Po przyjęciu

Historia, ona się staje

Tadeusz Bradecki

Przytul mnie

Wojna Dziecko Matka

Tomasz Man

Prosty, minimalistyczny tekst rozpisany na trzy osoby: matkę, córkę i abstrakcyjną wojnę, która dopowiada ich kwestie oraz sieje dookoła zniszczenie. Na planie dosłownym rzecz dzieje się pod obstrzałem, bohaterki tułają się w poszukiwaniu bezpiecznego miejsca i próbują odnaleźć ojca. Na planie metaforycznym wojna toczy się pomiędzy nimi, jest projekcją ich konfliktu oraz niedopowiedzianego konfliktu matki z nieobecnym ojcem. Wieloznaczność pozwala rozgrywać i odczytywać ten układ na różne sposoby, zakończenie jest otwarte.

Dziecko umie nas naprawić

Rozmowa z Tomaszem Manem

Ustanowienia

Siła protestu

Piotr Morawski

Varia

Konteksty: Krytyka w rytmie techno

Zofia Cielątkowska

NOWE SZTUKI:

Lejla Kalamujić Ludojadka albo jak zabiłam moją rodzinę

pilgrim/majewski teraz każdy z was jest rzeczpospolitą

Lutz Hübner, Sarah Nemitz Getto Delux – Projekt Miasto X

Z afisza

Contents

Udostępnij