Wojna. Przetworzenia
Małgorzata Szpakowska
Dramat Julii Holewińskiej Katyń. Teoria barw nie pozbawiony jest intencji edukacyjnych. Ale autorka bardzo dobrze przygotowała się do swego zadania i jeśli odbiega od prawdy materialnej, jeśli przeplata realia Kozielska i Starobielska, to czyni to z pełną świadomością. Świadczy o tym przede wszystkim wybór bohatera – nieoczywisty, ahistoryczny, a zarazem niezwykle trafny. Bohatera, który nie tylko do wyeksploatowanego tematu wnosi wartość własnej twórczości, ale w dodatku – przez tę twórczość – buduje strukturę całej sztuki.
Katyń. Teoria barw
Julia Holewińska
Tekst o zbrodni katyńskiej, napisany na podstawie zapisków zamordowanych oficerów oraz pamiętników Józefa Czapskiego, malarza i więźnia łagrow sowieckich, między innymi Starobielska. Autorka zdecydowała się nie pokazywać samej zbrodni (Czapski nie był jej świadkiem), tylko odtworzyć podstawowe doświadczenia aresztowanych: stan nudy, choroby, tęsknoty, lęku czy nadziei. Przypisuje im poszczególne barwy i filtruje je przez refleksje kolorysty, który przeżył obóz, ale nigdy nie zdobył się na to, by go namalować. Alegoryczny, poetycki tekst dotyka także tabuizowanych czy zakłamywanych aspektów obozowej codzienności.
Kłamstewka katyńskie
Rozmowa z Julią Holewińską
Krystyna Berkan
Bezprecedensowym w kulturze polskiej dowodem na możliwość teatralnego przetworzenia doświadczenia Wielkiej Wojny jest Śmierć na gruszy Witolda Wandurskiego z 1923 roku. Po prapremierze dwa lata później w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie pojawił się jednak kategoryczny postulat wykreślenia fragmentów, które „obrażały sławę polskiej armii”, po sześciu przedstawieniach zaś sztuka została zdjęta z repertuaru.
Białoruś. Teraz?
Co może ulica
Krzysztof Bobiński
W lecie i na jesieni 2020 Białorusini zaskoczyli wszystkich, a może i samych siebie, ma-sowo wychodząc na ulice i wytrwale manifestując na rzecz powtórzenia odbytych w sierpniu 2020 wyborów. Ten zazwyczaj spokojny naród wybrał manifestacje uliczne jako instrument protestu. Nie oni jedyni w ostatnich latach. Jest to obecnie w Europie i szerzej na świecie główny, aczkolwiek często nieskuteczny, sposób wyrażania niezadowolenia z sytuacji, w której władza przestaje się podobać.
Skrzywdzeni. Białoruś
Andriej Kuriejczyk
Przełożył Jakub Adamowicz
Złożony z fragmentów rzeczywistych wypowiedzi współczesnych Białorusinów (protestujących i pozostających u władzy), poszerzony o fikcyjne wypowiedzi eklektyczny tekst o trwających protestach na Białorusi. Autor przedstawia szeroką panoramę społeczną – odsłania mechanizmy myślenia i źródła rozczarowania władzą.
Rozmowa Iriny Lappo, Henryka Mazurkiewicza, Andrieja Moskwina
Rozmowa trojga Białorusinów (Irina Lappo, Henryk Mazurkiewicz, Andriej Moskwin) o publicznych protestach na Białorusi po sfałszowaniu wyborów prezydenckich. Rozmów-cy opowiadają o dojrzewaniu świadomości społecznej, o oryginalności białoruskiego pro-testu, a także o reakcji artystów teatru na społeczny bunt.
Scrolling
Alena Iwaniuszenko
Przełożył Jakub Adamowicz
Kolejne akapity dramatu białoruskiej autorki są jakby wynikiem scrollowania ekranu telefonu komórkowego: fragmenty informacji, ciekawostki z sieci, a nade wszystko różnorodne posty młodych ludzi z portali społecznościowych. Niby są o rzeczach trywialnych – ale zza ciągu starannie zestawianych przez autorkę wypowiedzi wyłania się poruszający obraz pokolenia rozpoczynających dorosłość Białorusinów.
Po bandzie
A słabi niech milczą
Marek Beylin
Monologi z Ewą
Narracje i przemoc
Przemysław Czapliński
Teatr im. Fredry w Gnieźnie definiuje się na nowo – jako teatr zaangażowany, eksperymentalny, odważny. Taki teatr powinien być rzeczą pospolitą – powszechną, wspólną, dostępną, otwartą. Choć mam wrażenie, że akurat spektakl I tak nikt mi nie uwierzy Jolanty Janiczak i Wiktora Rubina jest w pewien szczególny sposób dystynktywny. Przeciw-pospolity.
Ustanowienia
Normat
Piotr Morawski
Mózgi w słojach
Nowe życie pisarza „bez biografii”?
Jerzy Jarzębski
Komentarz na temat nowych studiów, które powstają na temat Lema w ostatnich latach, a właściwie skutków, jakie przyniosło pojawienie się przed parunastu już laty książek ukazujących Lema jako człowieka, w różnych społecznych uwikłaniach. Do nich należą przede wszystkim książka Agnieszki Gajewskiej Zagłada i gwiazdy, a poza tym publikacje Wojciecha Orlińskiego i wspomnienia o ojcu Tomasza Lema.
Stanisław Lem vs Philip K. Dick
Mateusz Pakuła
Dramat oparty na prawdziwym konflikcie, do którego doszło w pierwszej połowie lat siedemdziesiątych między dwoma słynnymi autorami sf. Stanisław Lem przetłumaczył na polski powieść Philipa K. Dicka Ubik, polski rząd nie mógł jednak zapłacić Amerykaninowi w dolarach. Między pisarzami doszło do zerwania kontaktów, po czym Dick napisał na Lema donos do FBI, oskarżając go o firmowanie spisku komunistycznych agentów. Konfrontacja dwóch pisarzy to w ujęciu Mateusza Pakuły zderzenie dwóch postaw: racjonalizmu i paranoi, ateizmu i teorii spiskowych, ale też dwóch traum z dzieciństwa i dwóch tajemnic.
Światło z nesesera
Rozmowa z Mateuszem Pakułą
Niby widowiskowe pisarstwo, a jednak…
Paweł Majewski
Kino od urodzenia posiłkuje się literaturą; ale rzadko w taki sposób, że zjada dzieła literackie w całości, bez pogryzienia i przeżucia. A już poza tym wszystkim, w naszych czasach, kiedy masową publicznością kinową rządzą pospołu Pixar i Marvel, przenoszenie na srebrny (albo smartfonowy) ekran dzieł literackich z ubiegłego wieku albo i starszych jest działalnością cokolwiek straceńczą. W starciu z Avengersami nawet Achilles będzie bez szans, nie mówiąc o Hansie Castorpie.
Wynurzenia
Dramatyczny rok
Pedro Pereira
Twarze
Ostatnie dekady: Joanna Kulig i Zofia Wichłacz
Ewa Hevelke
Ostatnia część cyklu „Twarze” – historii opowiadanej z perspektywy postaci i ról aktorek ikonicznych dla swoich czasów.
Varia
Nowe sztuki:
Zlatko Paković Papa Franjo se hrva sa svojim anđelom
Mark Langham Into the Forest
Michał Zdunik Uzdrowisko
