Katot
Muzeum Rzeczy zagubionych
Marcin Miętus
Opowieść o życiu wybitnego kompozytora Karola Szymanowskiego, którą uruchamiają kolejne przedmioty z jego fikcyjnego muzeum: srebrna szkatułka, smoking, pióro, flakon perfum i tak dalej. Przedmioty nie prowadzą samodzielnej narracji (raczej przywołują głosy kompozytora, jego kochanków, przyjaciół i rodziny), ale wtrącają się do kolejnych scen, komentują, „pamiętają lepiej”. Homoseksualna orientacja artysty, nie podkreślana w pamięci oficjalnej, tu staje się istotnym tematem, a sam Szymanowski zostaje pokazany jako wielowymiarowa, poruszająca, w pewnym sensie nawet tragiczna postać.
Mówią rzeczy
Rozmowa z Marcinem Miętusem
Marcin Bogucki
Narcyz, leń i mitoman – taki obraz Karola Szymanowskiego wyłania się z szeroko dyskutowanej biografii kompozytora autorstwa Danuty Gwizdalanki Uwodziciel. O tym, jak duże poruszenie książka ta wywołała świadczy polaryzacja opinii na jej temat pisanych albo w tonie apologii, albo sprzeciwu.
Sztuczki
...
Barbara Klicka
Nieopowiedziane
Joanna Krakowska
Historie ludowe stanowią dziś zarówno podwaliny jak i emanacje najważniejszego może w Polsce po 1989 roku nurtu intelektualnego, w którym kluczową rolę zaczęły odgrywać kategorie wrażliwości i empatii, krzywdy i przywileju, przemocy i dyskryminacji, niesprawiedliwości społecznej, rasowej, genderowej. Ich aplikacja w historycznych narracjach podważa i przewartościowuje rozmaite kwestie dotyczące tożsamości, dziedzictwa, hierarchii, relacji władzy, stosunku do przemocy, ale przede wszystkim wpływa na wybór podmiotu, te-matu i źródeł.
Losy wydobryte z ciszy
Bielizna osobista (The Intimate Apparel)
Lynn Nottage
Przełożyła Marta Orczykowska
Akcja dzieje się w Nowym Jorku w okolicach 1905 roku. Esther, krawcowa specjalizująca się w szyciu luksusowej bielizny, ma dwa marzenia: wyjść za mąż i otworzyć własny salon krawiecki (na co oszczędza od lat). Choć podkochuje się w chasydzkim sklepikarzu, to wychodzi za mąż za mężczyznę, którego w zasadzie nie zna, a który uwiódł ją pisanymi – jak się okaże nie przez siebie – listami. Małżeństwo szybko okaże się nieszczęśliwe: mężczyzna ucieknie, okradnie Esther, a być może zostawi także w ciąży.
Emma
Howard Zinn
Przełożył Krzysztof Puławski
Akcja dzieje się w Nowym Jorku lat osiemdziesiątych dziewiętnastego wieku i opowiada o młodości Emmy Goldman, działaczki organizacji anarchistycznych i pisarki; o tym, jak z pracownicy fabryki tekstylnej staje się osobą zaangażowaną w działalność polityczną na rzecz praw robotników oraz orędowniczką pacyfizmu.
Rozszerzyć pole widzenia
Rozmowa Dobrochny Kałwy i Małgorzaty Szpakowskiej
Mniej więcej równocześnie ukazało się kilka książek na ten sam czy zbliżony temat. Ludowa historia Polski Adama Leszczyńskiego, Chamstwo Kacpra Pobłockiego, Pańszczyzna. Historia polskiego niewolnictwa Kamila Janickiego, Bękarty pańszczyzny. Historia buntów chłopskich Michała Rauszera. W dodatku te książki cieszą się pewnym rozgłosem. Czy naprawdę to tylko przypadek?
„Chłopi”, czyli historie ludowe
Piotr Morawski
„Projekt Chłopi” to coś więcej niż tylko cztery spektakle, za którymi stały Krystyna Berwińska i Wanda Wróblewska. Słowo „projekt” wydaje mi się adekwatne, nie tylko jako pewne przedsięwzięcie, lecz także przez bliskość ze słowem „projekcja”, mająca moc ustanawiania pewnych wyobrażeń, projektowania własnych fantazji na temat innych, uwzględniających ich wyobrażenia, oczekiwania czy potrzeby. Być może jednak da się z owego projektu wyczytać również pewien projekt historii ludowej, historii teatralnej, lecz nie wyłącznie scenicznej.
Rozmowa Jaśminy Korczak-Siedleckiej, Marty Madejskiej, Igora Piotrowskiego i Kornelii Sobczak
Był taki projekt, żeby każdy sobie wybrał swojego przodka w drugiej czy trzeciej linii i zadał sobie pytanie: „co mogę o nim lub o niej opowiedzieć, jakie mam źródła do tego, jakie dokumenty?”. Albo wybieramy miejsce pochodzenia i sprawdzamy, co to była za wieś, w jakim zaborze, kiedy ją rodzina opuściła, jeśli w ogóle.
Rozmowa Małgorzaty Litwinowicz-Droździel i Kornelii Sobczak
Historia ludowa przez taką swoją anty-heroiczność, bardzo nas zaprasza i zachęca do tego, żeby uprawiać coś takiego, co ja bym nazwała historią relacyjną. Myślę, że nawet jeśli się tego nie da do końca przełożyć na praktykę, to jednak jest szalenie ciekawe, żeby myśleć o historii ludowej jako o historii człowieka uwikłanego w relacje z innymi ludźmi, ze środowiskiem, z krajobrazem, ze zwierzętami, z ziemią, ale rozumianą tak najbardziej dosłownie.
Ludowa historia Polski
Wera Makowskx, Piotr Pacześniak
Tylko pozornie jest to adaptacja książki Ludowa historia Polski Adama Leszczyńskiego, ale w przeciwieństwie oryginału czerpie z uniwersum symbolicznego, którym przesiąknięta jest polska kultura. W kolejnych luźno powiązanych epizodach dochodzi do konfrontacji z wyobrażeniami na temat tego, jacy są Polacy, jak pojmują swoje pochodzenie i wreszcie, jak je celebrują.
Po bandzie
Nowe szczęście, nowy spokój
Marek Beylin
Pod ścianą
Łatwopalna. Dwie sztuki i ledwie kilka kwestii o Jolancie Brzeskiej i reprywatyzacji
Szymon Kazimierczak
Wizerunek zamordowanej aktywistki ruch lokatorskiego, Jolanty Brzeskiej jest żywy zwłaszcza w zaangażowanej kulturze ulicznej, w pracach tworzonych w przestrzeni publicznej przez anonimowych twórców związanych ze środowiskami skłoterskimi czy anarchistycznymi. Wydawałoby się, że historia powinna rozpalać też wyobraźnię twórców teatru społecznie i politycznie zaangażowanego, może zwłaszcza twórców dramatów, szukających opowieści o współczesnej Polsce.
Magda Mosiewicz
Rosnąca fala ludzi „mieszkających inaczej” zaczęła być widzialna na długo przed Oskarami dla Frances McDormand i Chloe Zhao za Nomadland. Sytuacja zaczęła się zmieniać po części za sprawą nowych grup społecznych przeprowadzających się do samochodów po krachu finansowym w 2008 roku, a po części za sprawą internetu łączącego rozproszonych nomadów. Różne są alternatywy mieszkaniowe, różni są ludzie, którzy je wybierają. Łączy ich to, że model: ciężka praca plus wysoki czynsz/wysoka rata kredytu stał się dla nich nieosiągalny lub nieakceptowalny.
Wynurzenia
Ośmiornica zwana kalmarem
Pedro Pereira
Sceniczne przyjemności
Teatralia
Tomasz Łubieński
Fragment wspomnień dramatopisarza, eseisty i publicysty z życia teatralnego lat siedem-dziesiątych.
Varia
Nowe sztuki:
Jeton neziraj Audienca e Vaclav Havelit (Audiencja Václava Havla)
Juana Escabias La puta de las mil noches (Dziwka tysiąca nocy)
