Wpuścić poezję
Nowe wnętrze
Jan Zieliński
Aldona Kopkiewicz słyszy słowa i zdania, w których nasza mała stabilizacja odsłania całą swą grozę, całą metafizyczną podszewkę. Słyszy też słowa, których się nie mówi, których się mówić nie powinno, a które sytuują jej bohaterów na pograniczu realności i fikcji.
Febra
Aldona Kopkiewicz
Akcja Febry dzieje się w domu rodzinnym, w dwóch planach czasowych: dwadzieścia lat temu i obecnie. Bohaterka jest kobietą po trzydziestce, która ogląda niejako z zewnątrz scenę domową, w której sama była nastolatką. Statyczny obrazek narusza pojawienie się dorosłego brata, który z objawami tytułowej febry (tajemniczych dreszczy) wraca do domu, pod opiekę matki. Matka pozostaje jednak dziwnie obojętna... Sztuka, napisana białym wierszem, wnikliwie analizuje relacje rodzinne: na pozór zwyczajne, a przecież zaburzone i pełne wypartego cierpienia, dla którego choroba jest tylko metaforą.
Delikatne afekty
Rozmowa z Aldoną Kopkiewicz
Jakub Momro
Geniusz Hansa Chrystiana Andersena polegał na umiejętności dotarcia i wydobycia na wierzch tych punktów przesilenia, minimalnych zwrotów życiodajnych i śmiertelnych akcji, których żadna narracja nie jest w stanie udźwignąć. Zrobić to może tylko poezja. W polskiej literaturze pisze taką Aldona Kopkiewicz.
Sztuczki
Bez sztuczek
Barbara Klicka
Nie tak. Nie tędy
Nowa wizyjność, czyli dramat demontażu
Michał Lachman
Wojny, kryzysy i katastrofy, jakich bezpośrednio lub jedynie medialnie doświadczyliśmy w ostatnich latach sprawiły, że największym przestrachem napawają nas własne wizje tragedii. Za-powiedzi kataklizmów, podane nam w formie bądź przypominającej apokaliptyczną wizję św. Jana, bądź rozumowej i naukowej relacji Grety Thunberg wstrząsają nie tylko naszą wizją rze-czywistości. Burzą obraz nas samych, kiedy spoglądamy na siebie oczami innych: innych istot, innych roślin, innych światów, innej materii. Z tym wszystkim próbują się mierzyć dramatopisarze i dramatopisarki zamieszkujący w Zjednoczonym Królestwie.
Szkło. Zabić. Sinobrody. Skrzat (Glass. Kill. Bluebeard. Imp)
Caryl Churchill
Przełożyła Małgorzata Semil
Seria czterech krótkich sztuk brytyjskiej autorki zanurzonych w kontrastujących estetykach baśni i greckiej tragedii. Caryl Churchill bada w nich naturę przemocowych schematów ukrytych za językowymi strukturami i metaforami, które związały się tak silnie z naszą kulturą, że wydają się niemal neutralne. Pisarka analizuje mechanizmy narastającego gniewu i przemocy, relację kata i ofiary, związki materializmu z kryzysem postaw idealistycznych
Kiedy noc zapada. Antyutopia i kryzys w najnowszym dramacie brytyjskim
Aleks Sierz
Przełożył Michał Lachman
Jeśli teatr opowiadający o antyutopiach może rościć sobie prawo do wytyczania nowych ścieżek, to właśnie dlatego, że potrafi zbratać się z czymś, co wszyscy inni uznają za niedostępne ekstremum. Druga wojna światowa z pewnością nauczyła nas, że zło nie zna granic. Stąd wyobraźnia ludzi teatru otrzymała przyzwolenie na swobodne wymyślanie tego, co najgorsze w człowieku i jego dziełach. A pomimo to, prócz kilku szczególnych wyjątków od reguły – tu wymienię na przykład twórczość Samuela Becketta, niektóre sztuki Johna Whitinga, sporadyczne fascynacje absurdem bądź wizyjną twórczość takich dramatopisarek jak Ann Jellicoe czy Jane Arden, drobne urywki u Edwarda Bonda i Howarda Barkera – antyutopia i obrazy katastrofy gościły na deskach brytyjskich teatrów naprawdę rzadko.
Przekład artykułu, który ukazał się w „PAJ” no 126, 2020.
Ludzie – zwierzęta (Human Animals)
Stef Smith
Przełożył Krzysztof Puławski
Dystopijna opowieść o wielkim mieście Zachodu, w którym świat ludzi pogrąża się naraz w chaosie i marazmie na wieść o stopniowym powrocie dzikiej przyrody na ulice metropolii. Powrót ten jest raczej urojony niż faktyczny (być może chodzi wyłącznie o jedno zwierzę, które uciekło z zoo, którego wszyscy zwierzęcy mieszkańcy są zresztą akurat wybijani), ale to wystarczy, by bohaterowie sztuki zadali ważne pytania o podstawy ich miejskiej cywilizacji.
Po bandzie
Młodzież, agnoranci i przyszłość
Marek Beylin
Co jeśli?
Redaktorki gościnne bloku: Anna Majewska i Ida Ślęzak
Od fantastyki naukowej do studiów nad nauką
Isabelle Stengers
Przełożyła Katarzyna Dudzińska
Co by się jednak stało, gdyby nauki społeczne – tak jak ich eksperymentalne siostry – zaczęły praktykować sztukę eksperymentu myślowego? Próby takie podejmowano w neuroetyce i filozofii analitycznej. Przypominały one raczej ćwiczenie we wprawianiu w zakłopotanie, w krępowaniu myśli, niż w rozwijaniu konsekwencji śmiałych hipotez. Jakąkolwiek sytuację nauki te wymyślą, eksponuje ona „podmioty” pozbawione możliwości ucieczki z narzuconych im sieci dyskursywnych alternatyw i otworzenia drzwi, przez które można wyjść poza granicę nieba, jak zrobił to Truman na koniec swojego show.
Przekład rozdziału z The Cambridge Companion to Literature and Science
Spekulacja jako polityka afektywna wobec kryzysu wyobraźni
Witold Loska
Kryzys wyobraźni jest kryzysem politycznym, który objawia się przede wszystkim niemożnością stworzenia jakiejkolwiek alternatywy dla status quo, czyli kapitalizmu i demokracji liberalnej, ale również wciąż niepodjętej należycie kwestii „spuścizny” kolonializmu. Główną przyczyną niemożności wyobrażenia sobie postkapitalistycznego świata jest zdolność kapitału do przechwytywania wszelkich performansów oporu dla swoich korzyści. Innymi słowy, każda rewolucja prędzej czy później zostanie utowarowiona, każda polityczna innowacja spacyfikowana i zasymilowana przez kapitał. Stan ten Fisher określa mianem realizmu kapitalistycznego.
„Urodziłam świat”. Impuls utopijny w lesbijskim biopunku
Joanna Bednarek
Teorie feministyczne zaliczane do posthumanizmu i nowego materializmu proponują ujęcie afirmatywne, ale mocno powiązane ze zwrotem materialistycznym. W niniejszym kontekście na szczególną uwagę zasługują teorie zainspirowane filozofią Gilles’a Deleuze’a i Felixa Guattariego – podobnie jak wspomniane teoretyczki pionierów myśli nieantropocentrycznej. Rosi Braidotti podkreśla, że „feminizm nie jest humanizmem”. Człowiek to kategoria uwarunkowana klasowo, rasowo i płciowo, dlatego nie ma sensu podtrzymywać jej istnienia – lepiej rozwijać ontologie i dbać o praktyki umożliwiające solidarność z innymi żywymi istotami.
Transkrypcja wywiadu z Kaylą Puan
Wywiad przeprowadzony przez M.E. O’Brien
Przełożyły Michalina Augusiak i Ida Ślęzak
Fikcyjna rozmowa nagrana w komunie North Ironbound w Newark 24 czerwca 2069.
Tekst pierwotnie ukazał się na stronie homintern.soy.
M.E. O’Brien
Przełożyły Michalina Augusiak i Ida Ślęzak
Postulat zniesienia rodziny miał historycznie za zadanie pomóc wyobrazić sobie życie poza przymusową heteroseksualnością, jarzmem mizoginii i rodzinną przemocą. W wielu osobach, które uznają rodzinę za jedyną formę ochrony przed przemocą państwa, rasizmem czy ubóstwem, wywołuje on głębokie poczucie osobistego zagrożenia. Jego przeciwnicy utożsamiają zniesienie rodziny z zaniedbywaniem dzieci czy zakazem czułości i opieki.
Tekst pierwotnie ukazał się na stronie pikio.online.
Poszerzać pole tego, co możliwe
Rozmowa Anny Majewskiej, Ani Nowak, Magdaleną Ptasznik, Agaty Siniarskiej, Magdy Szpecht i Idy Ślęzak
Punktem wyjścia do myślenia o praktykach spekulatywnych jest realizm kapitalistyczny oraz ugruntowany w europejskiej kulturze antropocentryzm. Jego konsekwencją jest niezdolność do wyciągania wniosków ze złożoności naszych relacji z nie-ludźmi i konceptualizowania takich sposobów życia w środowisku, które uwzględniałyby jego naturokulturowy charakter. W czasach masowego wymierania gatunków nasza wyobraźnia stała się bezradna również wobec mnogości skal przestrzennych i czasowych, w jakich zachodzą zmiany na Ziemi.
Nawozy sztuczne
Wojtek
Tadeusz Nyczek
Varia
Nowe sztuki:
Philippe Minyana 21 rue des Sources
Monika Janik Koło Niefortuny
Patrik Ouředník Dnes a pozítří
